Çalışma hayatında her ne kadar erkek çalışan sayısı bir hayli fazla olsa da kadın çalışanların sayısı da azımsanamayacak derecede fazladır. Hal böyleyken kadın ve erkek işçilerin haklarının genel itibariyle korunmasının yanında kadın çalışanlar için yapılması gereken ek düzenlemeler olduğu da açıktır. Nitekim bu kapsamda İş Kanunu’nun bazı maddelerinde kadınlar ve çocuklar için düzenlemeler yapılmıştır.
Kadının çalışma hayatının belirli dönemlerinde hamile kalabileceği ve anne sıfatına haiz olacağı düşünüldüğünde bu süreç için de yasal düzenlemelerin olması gerektiği açıktır. Bu nedenle İş Kanunu‘nun 74. maddesinde kadın çalışanlarına anne olması halinde hangi şartlar ve esaslar altında çalıştırılacağı düzenlenmiştir.
Kadının Doğum İzni ve Doğum İzni Süreleri
İş Kanunu’nun 74. maddesinde açık bir şekilde düzenlenen çalışma süreleri ve çalışma esasları şu şekildedir :
- Kadın işçilerin doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır.
- Çoğul gebelik (ikiz üçüz vb.) halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar iş yerinde çalışabilir.
- Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.
Görüldüğü üzere madde metni analık halinde doğum izinlerinin sürelerini ve esaslarını belirtmiştir. Bu noktada önemli olan bu maddelerin emredici bir hüküm taşımasıdır. Şayet bu hükme aykırı davranıldığı takdirde işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve buna bağlı olarak işçilik alacaklarını işverenden talep edebilir.
Doğum Sonrası Analık İzni Sonrasında Ücretsiz İzin Hakkı
Yukarıda da belirtildiği üzere İş Kanunu’nun 74. maddesi aynı zamanda bu husus düzenlenmiştir. İlgili madde metnine göre doğum sonrası iznin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla doğum yapan kadın veya üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadının veya erkek işçinin isteği halinde 1. doğumda 60 gün, 2. doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul gebelik ve çoğul doğum halinde ise bu sürelere 30’ar gün eklenecektir. Şayet çocuk engelli doğar ise ve bu durum raporlar ile tespit edilirse ücretsiz izin süresi 360 gün olarak uygulanacaktır. Yasa metninde belirtilen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra arttırılabilecektir.
Kadın çalışanların hamilelik süresince periyodik kontrolleri olacaktır ve bu hallerde işçiye izin verilmelidir. Verilecek izin ücretli izin olacaktır. Yine kadın çalışanın talebi halinde 16 haftalık doğum izni sonrası 6 aya kadar ücretsiz izin verilebilecektir. Belirtilen bu ücretsiz izin sürelerinin kullanılması halinde yıllık ücretli izin hakkının hesaplamasında bu süreler kapsam dışı kalacak ve hesaplamaya dahil edilmeyecektir.
Hamilelik Sürecinde Daha Hafif Bir İşte Çalışma Talebi
Kadının çalışanlarına hamilelik süreci zor bir süreç olup bu noktada kadın lehine düzenlemeler yapılmıştır. Şayet kadın çalışanın çalışma koşulları hamileliğini ve sağlığını etkileyecek düzeyde ise işverene başvuru yapılabilir. Kadın çalışanın daha hafif bir işte çalıştığının doktor raporu ile desteklenmesi gerekmektedir. Hekim raporu ile bu husus belirtilirse hamile kadın işçinin sağlığına uygun daha hafif bir iş verilmeli ve bu şekilde çalışması sağlanmalıdır. Böyle bir durumda kadın işçinin ücretinde herhangi bir indirim yapılamayacaktır. Yapılır ise kadın çalışan ücretinin ödenmediği gerekçesiyle iş sözleşmesini feshedebilir. Ücretin ödenmemesi halinde iş sözleşmesinin feshine ilişkin yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Kadın çalışanın süt izni hakkı yazımıza ve süt izninin kullandırılmaması halinde alacak hakkı yazımıza ulaşabilirsiniz.