Miras bırakan, mirasçının kendisine veya kendisinin yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemiş olması halinde’ veya ‘kendisine veya ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemiş olması halinde’ Türk Medeni Kanunu’nun 510. maddesine dayanarak ölüme bağlı bir tasarrufu ile mirasçılarını mirastan men edebilir. Türk Medeni Kanunu’nun 510. maddesine göre miras bırakan şu hallerde saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilecektir:
- Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemiş olmalıdır.
- Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemiş olmalıdır.
Bu hallerin varlığı halinde miras bırakan vasiyetname düzenleyerek veya miras sözleşmesi tanzim ederek mirasçılarını mirastan men (mirastan ıskat) edebilir. Mirastan çıkarmanın nasıl yapılacağına ilişkin yazımızı okuyabilirsiniz : Mirastan Men (Iskat) Nasıl Yapılır?
Peki yapılan her mirastan çıkarma işlemi haklı mıdır? Her yapılan işlemin haklı olması mümkün değildir. Bu nedenle bu işlemin iptali için mirastan çıkarılan mirasçının dava açması gerekmektedir.
Mirastan Iskatın İptali Davasında Davacı ve Davalı
Öncelikle mirastan çıkarılan mirasçının saklı paylı olması gerektiği açıktır. Saklı paylı mirasçılar yasada altsoy, ana ve baba ile eş olarak belirtilmiştir. Miras hakkı olmasına rağmen mirastan çıkarılan mirasçı, bu işlemin iptaline yönelik açılacak davada davacı konumunda olacaktır.
Mirastan men edilen mirasçı, kendisi veya vekili aracılığıyla mirasçılık belgesi alacak ve bu belgede murisin mirasçılarının kim olduğunu tespit edecektir. İşbu davanın davalısı, diğer mirasçılar olup tüm mirasçılar davalı olarak dilekçede yer almalıdır. Aksi halde eksiklik Sulh Mahkemesi tarafından tespit edilerek eksikliğin giderilmesi talep edilecektir.
Mirastan Çıkarmanın İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Mirastan çıkarma işleminin iptaline yönelik açılacak dava uygulamada vasiyetnamenin iptali ve/veya tenkis davası ile terditli olarak açılmakta olup görevli ve yetkili mahkeme hususları genel hükümlere göre belirlenecektir. Görevli Mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleri olup yetkili mahkeme ise genel hükümler çerçevesinde belirlenecektir.
Mirastan Men Etmenin İptali Davasında İspat Yükü Kimdedir?
Mirastan çıkarma işlemi vasiyetname veya miras sözleşmesi ile gerçekleştirilir. Mirastan çıkarma işlemleri bazen haklı bazen haksız olmakta ve mirastan men edilen mirasçı/mirasçılar hak kaybına uğrayabilmektedir. Bu nedenle mirastan çıkarma işleminin iptaline yönelik davalarda mirastan çıkarma işleminin haklı olup olmadığı, şekil şartlarına uyup uymadığı ve miras bırakanın ıskat gerekçesinin haklılığı irdelenecektir. Bu davalarda davalı olarak gösterilen mirasçılar, mirastan çıkarma işleminin haklılığını ispatlamak zorundadır.
Türk Medeni Kanunu‘nun ispat yükü başlıklı 512. maddesine göre ”mirasçılıktan çıkarma, miras bırakan ancak buna ilişkin tasarrufunda çıkarma sebebini belirtmişse geçerlidir. Mirasçılıktan çıkarılan kimse itiraz ederse, belirtilen sebebin varlığını ispat, çıkarmadan yararlanan mirasçıya veya vasiyet alacaklısına düşer. Sebebin varlığı ispat edilememiş veya çıkarma sebebi tasarrufta belirtilmemişse tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir; ancak, miras bırakan bu tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık bir yanılma yüzünden yapılmışsa, çıkarma geçersiz olur” denilerek ispat yükü hususu belirtilmiştir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin vermiş olduğu 2002/13985 Esas sayılı kararı şu şekildedir : ”Mirastan ıskat edilen kişi artık miras bırakanın mirasçısı sıfatını kazanamaz. Miras bırakan onun miras hissesi üzerinde başka türlü tasarrufta bulunmamışsa terekesi o sanki miras bırakandan önce ölmüş gibi diğer kanuni mirasçıları arasında paylaştırılır. (Iskatın iptaline ilişkin davada ispat külfeti ıskattan istifade eden mirasçıya aittir. Davalılar ıskatın doğruluğunu ispatla sorumludurlar”
Murisin (Miras bırakanın) Men (mirastan çıkarma) Gerekçesinin Haklılığı
Açılacak mirastan çıkarmanın iptali davasında TMK kapsamında yapılan mirastan ıskat işleminin geçerliliği ve murisin ıskat gerekçesinin haklılığı değerlendirilecektir. Mirastan çıkarma işleminde açık bir yanılgıya düşülmesi veya kısmen bir yanılgıya düşülmesi hallerine göre hüküm değişiklik göstermektedir. Şayet miras bırakan mirastan çıkarma işleminde açık bir yanılgıya düşmüş ise TMK 512. madde uyarınca işlemin tamamen iptali gerekecektir. Miras bırakan mirastan çıkarma işleminde yanılgıya düşmemiş ise yine TMK 512. madde uyarınca ölüme bağlı tasarruf mirasçının saklı payı dışında yerine getirilecektir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun vermiş olduğu 2013/2-129 Esas numaralı kararı şu şekildedir :
”Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; miras bırakanın mirastan ıskata dair vasiyetnameyi düzenlerken, gösterdiği sebeplere dair olarak açık bir yanılgıya düşülüp düşürülmediği; buradan varılacak sonuca göre de Türk Medeni Kanunu’nun 512/3. maddesi uyarınca mirastan ıskatın miras bırakanın tasarruf nisabı oranında mı geçerli olacağı yoksa çıkarma işleminin (vasiyetnamenin) tümden mi geçersiz olacağı noktasında toplanmaktadır.
H.G.K’nın 11.4.1990 tarih ve 1990/2-130 Esas, 239 Karar sayılı ilamında da değinildiği üzere; miras bırakanın ıskat sebebi olarak kabul ettiği olaylar bulunmadığı halde, kendisi bulunmayan bu olayları varmış gibi algılayıp açık hataya düşmüşse ölüme bağlı tasarruf tam olarak iptal edilmelidir. Ne var ki, dosya içeriğine göre miras bırakanın aşikar yani diğer bir deyişle esaslı bir hataya düştüğü sabit olmamış; bilakis miras bırakan ıskat sebeplerinin varlığına inanmış ve bu itibarla tasarrufta bulunmuştur. Kaldı ki 2006 yılında ölen miras bırakan tarafından 2002 yılında düzenlenmiş bulunan vasiyetnameden bu süre zarfında dönülmüş de değildir.
Bu durumda Türk Medeni Kanunu’nun 512/3. maddesi hükmü gözetilerek ıskatı içeren ölüme bağlı tasarrufun davacıların saklı payı dışında (tasarruf nisabı oranında) yerine getirileceği kabul edilmelidir.”
Mirastan men edilmenin iptali için dava açmak istiyorsanız iletişim bölümünden tarafımıza ulaşabilirsiniz.