Evlilik birliğinin sona ermesiyle birlikte evlilik birliği süresince edinilen malların mal paylaşım davası(boşanmada tasfiye davası) açılarak paylaşımı gerçekleştirilir. Bu malların paylaşımı da edinilmiş mallar ve kişisel mallar ayrımı yapılarak gerçekleştirilir. Aile Mahkemesi Hakimi, öncelikli olarak tarafların edinilmiş mallarını ve kişisel mallarını ayırt eder ve malların paylaşımını bu şekilde gerçekleştirilir. Edinilmiş Malların neler olduğuna ve edinilmiş mallara katılma rejimine dair açıklamalarımızı tıklayarak okuyabilirsiniz : Edinilmiş Mallar ve Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi.

Boşanmada Kişisel Mal Nedir ?

Türk Medeni Kanunu’nun 220. maddesi ve 221. maddesi kişisel malları düzenlemiş olup kişisel malları iki kategoriye ayırmıştır : Kanuna Göre Kişisel Mallar ve Sözleşmeye Göre Kişisel Mallar. Türk Medeni Kanunu’nun 220. Maddesine Kişisel Mallar şu şekilde tasnife tabi tutulmuştur :

A- Kanuna Göre Kişisel Mallar

1- Eşlerden birinin yalnızca kişisel kullanımına yarayan eşya,

2- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,

3- Manevi tazminat alacakları,

4- Kişisel mallar yerine geçen değerler

B- Sözleşmeye Göre Kişisel Mallar

Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle, bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kabul edebilirler. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler.

Kanuna Göre Kişisel Mallar

1- Eşlerden Birinin Yalnızca Kişisel Kullanımına Yarayan Eşya :

Kişisel mal kategorisine dahil edilen kişisel eşyalar, kişinin şahsi kullanımına özgülediği mallar olarak nitelendirilebilir. Nitekim kişinin şahsi kullanıma özgülediği giyim eşyaları, saat, mücevher vb. mallar kişisel mal kabul edilmektedir. Yine cep telefonu, bilgisayar, makyaj malzemeleri de kişisel kullanıma yarayan eşyalardır ve kişisel mal kabul edilecektir.

2- Mal Rejiminin Başlangıcında Eşe Ait Olan Eşya :

Türk Medeni Kanunun yürürlüğe girdiği tarih olan 1.1.2002 tarihinden önce eşlerin sahip oldukları her türlü mal varlığı kişisel mal kabul edilmektedir. Şayet eşlerden birisinin TMK’ nın yürürlüğe girmeden önce edindiği mal varlığı değerleri var ise bu malvarlıkları kişisel mal kabul edilmektedir. Elde edilen bu malların bir kazanım ile mi elde edildiği, miras yoluyla mı intikal edildiği önemsizdir.

Ne şekilde edinilmiş olursa olsun TMK’ nın yürürlüğe girdiği tarih olan 1.1.2002 tarihinden önce sahip olunan mal varlığı değerleri kişisel mal kabul edilir. Nitekim Yargıtay da vermiş olduğu kararlarda edinilmiş mallara katılma rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan mal varlığı değerleri o eşin kişisel malıdır diyerek sıkça vurgu yapmaktadır.

3- Miras Yoluyla Elde Edilen Eşya :

Türk Medeni Kanunun 220. maddesi gereği eşlerin miras yoluyla elde ettikleri eşyalar kişisel mal kabul edilmektedir. TMK’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edilmiş ve bu rejim süresince miras yoluyla elde edilecek eşyalar malların paylaşımı davasında paylaşıma tabi tutulmamıştır. Nitekim miras yoluyla kazanımı gerçekleştirilen eşyada diğer eşin herhangi bir payı yoktur. Bu nedenle malların paylaşımına tabi tutulmayacak, kişisel mal kabul edilecektir.

4- Karşılıksız Kazanma Yoluyla Elde Edilen Eşya :

Eşlerden birinin karşılıksız kazanım yoluyla elde ettiği eşyalar kişisel mal kabul edilir ve paylaşıma tabi tutulmaz. Karşılıksız kazanım yoluyla elde edilen eşyalara örnek vermek gerekirse :

• Kişilerin şans oyunlarından elde ettiği kazanımlar : Eşlerden birisi milli piyango, iddia, sayısal loto, süper loto, basmaç, arası gibi şans oyunlarında gelir elde edebilir. Buradan elde edilen kazanımlar karşılıksız kazanım olarak kabul edilir ve kişisel mal kategorisindedir. Nitekim buradan elde edilen gelirlerle taşınır veya taşınmaz elde edilebilir. Böyle bir kazanım halinde de kişisel mallardan elde edilen gelirler yine kişisel mal kabul edilecek ve tasfiyeye tabi tutulmayacaktır.
• Kişilerin şansa dayalı yarışmalardan elde ettiği kazanımlar : Eşlerden birisi günümüzde de yaygın olan şans yarışmalarına katılmış ve başarı elde ederek bir değer kazanabilir. Nitekim bugün TV’lerde sıkça karşılaşılan kutu açma yarışmaları tamamen şansa dayalı olup gelir getirdiği için kişisel mal kabul edilecektir. Oysa bilgi yarışmalarında veya emeğe dayalı yarışmalarda elde edilen kazanımlar edinilmiş mal kabul edilmektedir ve paylaşıma tabi olmaktadır. Burada kanun koyucunun bakış açısı elde edilen paranın bir emek ile mi elde edildiği yoksa şansa dayalı mı elde edildiğidir.

5- Manevi Tazminat Kazanımları :

Eşlerden birisinin evlilik birliği süresince elde etmiş oldukları manevi tazminatlar o eşin kişisel malı kabul edilir. Nitekim manevi tazminat tamamen eşin kendisi ile alakalı olup diğer eşin burada herhangi bir katkısı söz konusu değildir. Hukukumuzda şartları oluştuğu takdirde manevi açıdan yıpranan ve telafi edilemeyen kişilere verilen maddi değerler manevi tazminat olarak adlandırılmaktadır. Hal böyleyken kişisel bir yıpranmadan ötürü edinilen değer edinilmiş mal kabul edilmeyecek, kişisel mal sayılacaktır.

6- Kişisel Mal Yerine Geçen Değerler :

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere kişisel mal olarak kabul edilen bir eşya nitelik değiştirebilir ve o mal ile başkaca bir mal elde edilebilir. Böyle bir durumda da kişisel mal yerine geçen mal da kişisel mal kabul edilir. Nitekim kişisel mal kabul edilen taşınmazı (Arsa, bağ, bahçe, daire) olan eş bu taşınmazı satıp başkaca bir taşınmaz alabilir. Böyle bir durum yine kişisel malın yerine geçen değer de kişisel mal kabul edilir görüşünden hareketle yeni alınan taşınmaz da kişisel mal kabul edilecektir.  Bu hususu daha detaylı incelemek gerekirse :

Kişisel Mal ile Edinilen Eşyaların Durumu

Türk Medeni Kanunu’nun 220. Maddesine göre kişisel mal yerine geçen değerler de kişisel mal kabul edilmektedir. Yukarıda da izah ettiğimiz üzere kişisel malın satılması ile elde edilen diğer bir mal da kişisel mal kabul edilecektir. Örneğin ; kişisel mal olarak kabul edilen bir dairenin satılması ile alınan yeni daire de kişisel mal kabul edilecektir. Yine kişisel mal kabul edilen bir arsanın tarlanın satılmasıyla alınan yeni bir tarla veya daire de kişisel mal kabul edilecektir. Peki kişisel malın yerine edinilen kişisel mal için eş, edinilmiş mallarından katkı yapar ise durum ne olacaktır ?

Açıklamak gerekirse; kişisel mal elden çıkarılmış ve edinilmiş mallarla birleştirilerek yeni bir mal elde edilmiş ise burada katkı yapılan edinilmiş malın değeri tespit edilmeli ve yeni edinilen malın kişisel mal mı yoksa edinilmiş mal mı kabul edileceği sorunu çözülmelidir. Örnekle açıklamak gerekirse ; kişisel mal olan bir daire satılmış ve buradan elde edilen gelire eş, maaşı ile biriktirdiği parayı ekleyerek yeni bir daire alınmıştır.

Burada edinilmiş mal ile yapılan katkı ile kişisel mal ile yapılan katkı oranlanacak ve malın hangi türe gireceği bu şekilde belirlenecektir. Şayet böyle bir durumda kişisel maldan yapılan katkı daha fazla ise yeni edinilen mal kişisel mal kabul edilecektir. Fakat yine de eklenen değer olan edinilmiş mal miktarınca değer tasfiyeye sokulacaktır. Uygulamada sıkça sorun haline gelen ve davaların uzamasına yol açan bu ve bunun gibi hadiseler Yüksek Mahkeme tarafından henüz yerleşik içtihat haline gelememiştir.

Kişisel Malların Gelirleri Kişisel Mal Mıdır Edinilmiş Mal Mıdır?

Kişisel malların gelirleri evlilik birliği içerisinde edinilmiş mal kabul edilecektir. Fakat eşler TMK gereği mal sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin kişisel mal kabul edileceğini kararlaştırmış olabilirler. Böyle bir durumda da kişisel malların gelirleri kişisel mal kabul edilecek ve malların paylaşımı bu şekilde gerçekleştirilecektir.

Medeni Kanun’un ilgili maddelerini buradan inceleyebilirsiniz.