İş Kanunu‘nun 74. maddesinde kadın çalışanların doğum öncesi ile sonrası süreçlerde ve annelik görevini ifa ettikleri sırada nasıl ve ne şartlarda çalışacaklarını ve haklarını düzenlemiştir. İlgili maddenin yedinci bendi ise kadın işçilerin süt izni hakkını düzenlemiştir. İş Kanunu’nun 74/7. maddesi şu şekildedir : ” Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
Kadın İşçi Günde Kaç Saat Çocuğunu Emzirebilir ?
İş Kanunu’nun 74/7 maddesine göre kadın işçiler günde toplamda 1,5 (Bir Buçuk) Saat süt izni kullanabilir. Bu bir buçukluk saatlik süt izni hakkının hangi saatler aralığında ve ne zaman kullanılacağını işçinin kendisi belirleyecektir. İşçi, bu sürenin toplamını tek seferde kullanabileceği gibi bölerek de kullanabilir. Bu noktada işveren, gerekli kolaylığı sağlamakla yükümlüdür.
Süt İzni Süresi Kısaltılabilir veya Uzatılabilir Mi ?
İş Kanunu’nun 74. maddesinin 7. bendi emredici bir hüküm niteliğindedir. Bu nedenle belirtilen süre de işveren için bağlayıcı olup bu sürenin kısaltılması mümkün değildir.
İş Kanunu’nda bu hususta açıkça bir düzenleme olmasa da kadın işçinin yararına olacak her türlü değişiklik yapılabilir. İşverenle uzlaşı sağlanamaz ise doktor raporu vb. resmi evraklar ile süt izni süresinin uzatılması işverenden talep edilebilir. İşveren bu halde süreyi çalışan yararına uzatmalıdır.
Süt İzni Kullandırmayan İşverenin Sorumlulukları
Kadın (anne) çalışan, İş Kanunu kapsamında günde 1,5 saat süt izni kullanmalıdır. Bu süreyi çalışanına sağlamayan, yasal hakkın kullanılmasının önüne geçen işverene karşı yine İş Kanunu’nun 104. maddesinde idari para cezası düzenlenmiştir.
İş Kanunu’nun 104. maddesinde ‘ … 74. maddesindeki hükme aykırı olarak doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen, 75. maddesindeki işçi özlük dosyalarını düzenlemeyen, 76. maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekiline bin iki yüz Türk Lirası idari para cezası verilir.” denilmiş ve idari para cezası ön görülmüştür.
İşverenin süt izni kullandırmaması karşılığında tek sorumluluğu idari para cezası değildir. İşçi, yasal hakkının kullandırılmaması karşılığında bu sürelere denk gelen ücretini dava yoluyla talep edebilecektir.
Süt İzni Kullandırılmaması Nedeniyle Haklı Fesih
Kadın çalışanın hakkı olan süt izni, belirttiğimiz gibi İş Kanunu kapsamında kadın çalışana tanınmış bir hak olup emredici bir hüküm niteliğindedir. Bu hükme uyulmaması haliyle sonuçlar doğuracaktır. Öncelikle şayet bir işçi, süt izni kullandırılmasını talep etmiş ve buna rağmen işveren tarafından bu izin kullandırılmamış ise kadın işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. İş sözleşmesinin feshine ilişkin yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Süt izni kullandırılmayan işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilecek ve buna bağlı olarak kıdem tazminatı vb. alacaklarını talep edebilecektir. Peki kullandırılmayan süt izni için bir alacak talebinde bulunulabilir mi ?
Süt İzni Alacağı İçin Dava Açılır Mı ?
Süt izni kullandırılmayan işçi, bu nedenle sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve buna bağlı olarak alacak talebinde bulunabilir. Her ne kadar bu hususta herhangi bir yasal düzenleme olmasa da Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin yerleşik içtihatları bu konunun çözümü hususunda yol göstermektedir. Aşağıda sunulan karar içeriğinde de görüleceği üzere Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin bu husustaki görüşleri şu şekildedir :
” Süt izni ile ilgili olarak Dairemizin 25.07.2017 tarih 2017/16933 esas 2017/19050 karar sayılı kararıyla, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 69/3. fıkrasında “İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez”, hükmüne göre gece çalışmasının zamlı ücret üzerinden ödeneceği hususunda bir kanuni düzenleme bulunmamakla birlikte, Dairemizin yerleşik içtihatları ile bu durum açıklığa kavuşturulmuş ve gece yapılan fazla çalışmaların zamlı ücret üzerinden ödenmesi gerektiği kabul olunmuştur. Süt izni konusunda da benzer yorum yapılmasının hakkaniyete ve Anayasa ve Kanun koyucunun amacına daha uygun olduğu “Yasa uyarınca kadın işçilere çocuklarını emzirmeleri için günde bir buçuk saat (aksi yönde ve fakat işçi lehine olmak üzere taraflar arasında süre düzenlemesi yapılabileceği gibi) süt izni verilmesi hususu işverenin inisiyatifinde olan bir durum olmayıp, 4857 sayılı İş Kanunun 74/7. fıkrası uyarınca da bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağının işçi tarafından belirleneceği hüküm altına alınmış olup, işçinin süt izni kullanması gerektiği halde bu iznin kullandırılmaması durumunda, kullandırılmayan sürenin tespiti ile % 50 zamlı ücret üzerinden hesaplama yapılması gerektiğinin kabulünün Anayasanın 50/2. maddesine ve amaçsal yorum benimsemek suretiyle 4857 sayılı kanunun ruhuna daha uygun düşeceği ” değerlendirilmiştir.
Görüldüğü üzere kullandırılmayan süt izinlerine karşılık öncelikle bu sürelerin tespiti, sonrasında ise %50 zamlı ücret üzerinden hesaplama yapılması gerektiği belirtilmiş ve bu husustaki uygulamanın yerleşmesine katkıda bulunulmuştur.
Süt İzni Hakkında Örnek Yargıtay Kararı
Aşağıdaki Yargıtay Kararı güncel olması bakımından ve süt izni hususunda Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin görüşünü izah etmesi bakımından önemli bir karardır.
İlgili karara ve benzer kararlara ulaşabilmek için sorgulama ekranına buradan ulaşabilirsiniz.