Mirastan yoksunluk; mirasçı tarafından Türk Medeni Kanunu’nun 578. maddesinde sayılı suç ve eylemlerden birisinin miras bırakana karşı işlenmesi/yapılması halinde ilgili mirasçının miras hakkının sona ermesini ifade eder. Türk Medeni Kanunu’nun 578. maddesine göre mirastan yoksunluk sebepleri şu şekildedir :
- Miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler
- Miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler
- Miras bırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlayanlar ve engelleyenler,
- Miras bırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda, ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldıranlar veya bozanlar,
mirastan yoksun bırakılırlar, mirasçılık sıfatını kaybederler ve ölüme bağlı bir tasarrufla da herhangi bir hak edinemezler.
Mirastan Yoksunluğun Tespiti
Mirasın açılmasında ve mirasçılık belgesi vermede görevli Sulh Hukuk Mahkemesi, mirastan yoksunluk sebeplerinin varlığını re’sen inceleyecek ve buna göre mirastan yoksunluk tespiti yapacaktır. Mirastan yoksunluğun tespiti halinde Türk Medeni Kanunu 578. madde kapsamında ilgili mirasçının mirasçılık sıfatı sona erecektir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2008/2766 Esas sayılı kararı şu şekilde olup tespitin nasıl yapılacağını izah etmektedir : ”Mirasbırakan (F)’nin eşi (C) davadan önce vefat etmiş olup mirasçıları da davacılardır. Ağır Ceza Mahkemesindeki yargılamada sanık (C) vefat ettiğinden davanın düşmesine karar verilmiştir. Mirastan yoksunluğu düzenleyen Türk Medeni Kanunu’nun 578. maddesinin 1. fıkrasında, miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldürmek mirastan yoksunluk sebebi olarak gösterilmiştir. Mirastan yoksunluğun tespiti de mirasçılık belgesi verilmesinde görevli mahkemeye aittir. Mahkemece yapılacak iş, ceza dosyası da incelenerek mirastan yoksunluk sebebinin bulunup bulunmadığının tespiti ve sonuca göre hüküm kurulması, ancak (C)’nin mirastan mahrum olduğunun ve mahrumiyetinin hukuki sonuçlarının terekenin paylaştırılması sırasında gözetileceği işaret edilmelidir. ”
Miras Bırakanı Kasten Öldürmek Mirastan Yoksunluk Sebebi Midir?
Miras bırakanın öldürülmesi veya miras bırakanı öldürmeye teşebbüs etmek Türk Medeni Kanunu 578. madde kapsamında mirastan yoksunluk sebebidir. Miras bırakanın öldürülmesi amacıyla başkasını suça azmettirmek, yardım eden konumunda bulunmak da mirastan yoksunluk sebebi olarak kabul edilmektedir. Kanunun amacı miras bırakanı, mirasçıların taciz ve eylemlerinden korumaktır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 1996/4112 Esas sayılı kararı şu şekildedir :
Miras bırakanın, eşi H. tarafından teammüden öldürüldüğü, çocukları F. ve H.’nin de maddi olaya katılarak öldürme olayını gerçekleştirdikleri anlaşılmaktadır. Zira miras bırakanı anneleriyle birlikte öldürmeyi önceden planlamışlar yabancı iki kişiyi öldürme olayına maddi yarar sağlayarak ikna etmişler ve kahvesine dozu yüksek uyku ilacı katarak miras bırakanın uyumasını, uyku halinde iken temin edilen kişilerin öldürme olayını murisi boğarak gerçekleştirmelerini sağlamışlardır. O halde öldürme olayının birlikte tasarlandığı ve maddi yarar karşılığı diğer sanıklar tarafından gerçekleştirilmesinin sağlandığı kuşkusuzdur. Bu nedenle Türk Ceza Kanunun 65/3 ve 450/1 ve 4. maddeleri gereği Ağır Ceza Mahkemesince cezalandırılmışlardır.
Medeni Kanunun 520. maddesinin 1. fıkrası “Kasten ve haksız yere müteveffayı öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler” in mirastan mahrum olacağı hükme bağlanmıştır. Bunun amacı murisi, mirasçının ağır tecavüzünden korumak ve haksız fiil failinin kendi fiilinden yararlanmasını önlemektir. Şu halde mahrumiyet için asli fail olma şartı aramak bu amaca uygun düşmez. Hem fiil olarak veya öldürmeye azim ettirerek (TCK. md. 64) ve her ne şekilde olursa olsun, suça teşvik ederek suç kararını destekleyenler, eylemden sonra yardımda bulunanlar, suç araçlarını sağlayanlar, suçun işlenmesi için talimat verenler, suçun işlenişini kolaylaştıranlar da (TCK. md. 65) kastın ve haksız yere öldürülenin mirasından mahrum olurlar.
Mirastan Yoksun Kalan Mirasçının Alt Soyunun Miras Hakkı
Mirastan yoksun kalan kişinin alt soyunun hukuki durumu Türk Medeni Kanunu’nun 579. maddesinde ”mirastan yoksunluk, yalnız yoksun olanı etkiler, Mirastan yoksun olanın alt soyu, miras bırakandan önce ölen kimsenin alt soyu gibi mirasçı olur” denilerek açık bir şekilde hüküm altına alınmıştır.
Mirastan yoksunluk ile mirastan çıkarma işlemleri farklı olup ölüme bağlı tasarrufla mirasçı veya mirasçıları mirastan men etme işlemi ve bu işlemin iptali için açılan dava ile ilgili yazılarımızı okuyabilirsiniz :
Mirastan Çıkarma İşlemi ve Mirastan Çıkarmanın İptali Davasına ilişkin yazılara tıklayarak ulaşabilirsiniz.