Motorlu araçların karayollarında veya karayolu sayılan yerlerde ölümlü veya yaralamalı trafik kazalarına neden olmaları veya trafik kazalarının yalnızca maddi hasar ile sonuçlanması neticesinde meydana gelen zararı kanunun öngördüğü sınırlar içerisinde karşılama amacında olan sorumluluk sigortası türüne Zorunlu Mali Trafik Sigortası denir. Bu sigorta sorumluluk sigortaları kapsamında olup ülkemizde trafikte yer alabilecek her aracın bu sigortayı yaptırması zorunludur. Zorunlu Mali Trafik Sigortası olmayan araçlar Karayolları Trafik Kanunu gereğince trafikten men edilecektir.

ZORUNLU MALİ TRAFİK SORUMLULUK SİGORTASININ KAPSAMI (ZMSS)

Meydana gelen trafik kazasından doğan zararın, Zorunlu Mali Trafik Sigortası tarafından karşılanması için bazı şartlar söz konusudur. Buna göre :

• Trafik kazası, Karayolları Trafik Kanunu’nun 1. ve 2. maddesinde belirtilen karayolu ve karayolu sayılan yerlerde meydana gelmelidir. Bunun haricinde meydana gelecek kazalarda Zorunlu Mali Trafik Sigortasından faydalanamayacaktır.
• Trafik kazası neticesinde ölüm , yaralanma veya maddi hasar meydana gelmelidir.
• Meydana gelen zarar ile hukuka aykırı fiil arasında illiyet bağı olmalıdır.

Zorunlu Mali Trafik Sigortasını zorunlu olarak yaptırması gereken kişiler işleten sıfatında olan kişilerdir. Nitekim Kanun, bu zorunluluk ile ticari amaç güden işletmelerin ve işletenlerin meydana getirecekleri zararın giderilmesini amaçlamıştır. Burada Zorunlu Mali Trafik Sigortası ile kişilerin ölmesi neticesinde geride bıraktığı yakınlarına maddi tazminat (destekten yoksun kalma vb.) sağlama söz konusu olacaktır.

Zorunlu Mali Trafik Sigortasının kapsamı şu şekildedir :

• ZMSS, yalnızca maddi zararları karşılar. Maddi zararlar kapsamına kişinin ölmesi neticesinde mirasçılarının talepleri, kişinin yaralanması neticesinde hak kaybının giderilmesi ve malın hasarı gibi hususlar girer.

Zorunlu Mali Trafik Sigortası Dışında Kalan Hususlar :

• İşletenin; bu Kanun uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler,
• İşletenin; eşinin, usul ve füruunun, kendisine evlat edinme ilişkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaşadığı kardeşlerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler,
• İşletenin; bu Kanun uyarınca sorumlu tutulmadığı şeye gelen zararlara ilişkin talepler,
• Bu Kanunun 105 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre zorunlu mali sorumluluk sigortasının teminatı altında yapılacak motorlu araç yarışlarındaki veya yarış denemelerindeki kazalardan doğan talepler,
• Motorlu araçta taşınan eşyanın uğrayacağı zararlar,
• Manevi tazminata ilişkin talepler.

-Trafik Kazalarından Doğan Tazminat Taleplerinde Hangi Hallerde Sigortacı, Sigorta Ettiren Kişiye Rücu Edebilir mi?

Sigortacı, zarar görenin zararını tazminle yükümlüdür. Nitekim Zorunlu Mali Trafik Sigortası gereği meydana gelen zararı, kusur oranında karşılamalıdır. Meydana gelen trafik kazasında bazı hallerde sigortacı, karşıladığı zarar miktarını sigorta ettiren kişiden alabilmektedir. Peki hangi hallerde sigortacı, sigorta ettirene rücu edebilir ?

1. İşletenin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kasti bir eylemi veya ağır kusuru ile kaza meydana gelmiş ise,
2. İşleten, yetkili makamlardan izin almaksızın düzenlenen bir oto yarışı için KTK uyarınca yapılması gereken özel bir sigortanın yapılmamış olduğunu biliyorsa veya gereken özeni göstermedi halinde bilebilecek durumda ise,
3. Ehliyet belgesi (sürücü belgesi) olmadan araç kullanılıp kazaya sebebiyet verilmişse,
4. Alkollü halde veya uyuşturucu madde ile motorlu aracın sevk ve idare edilmesiyle kazaya sebebiyet verilmişse,
5. Ruhsat olmaksızın yolcu taşıma veya ruhsatta belirtilenden daha fazla yolcu taşıma halinde trafik kazasına sebebiyet verilmişse,
6. Kazadan sonra sigorta ettirenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde sigortacı firma, sigorta ettirene rücu edebilecektir.

-Trafik Kazalarında Zarar Gören Kişiler Zararlarının Tazmini İçin İcra Takibi Yapabilir mi ?

Trafik kazasının meydana gelmesi neticesinde zarar gören kişiler, Zorunlu Mali Trafik Sigortasını yapan sigortacı aleyhine, zararın tazmini için icra takibi açabilecektir. Yetkili icra dairesi ise kazanın meydana geldiği yer veya sigortacının ikametgah yeri icra daireleridir. Tabii sigortacının merkezinin yanı sıra şubeleri de var ise, icra takibi burada da başlatılabilecektir.

-Hatır İçin Verilen Araçların Neden Olduğu Trafik Kazaları ZMSS Kapsamında Mıdır ?

Bugün birçok kişi ve kuruluş, hatır için motorlu araçlarını başkalarına kullandırmakta, hatır taşıması yapmaktadır. Kişiler arabalarını arkadaşlarına vermekte, dostlarına vermekte ve neticesinde bu kişiler trafik kazasına karışabilmektedir. Peki hatır için verilen aracın ölümlü veya yaralamalı trafik kazasına karışması halinde bu kaza neticesinde zarar görenler Zorunlu Mali Trafik Sigortası kapsamında değerlendirilecek midir ?

Hatır için verilen motorlu aracın ölümlü/yaralamalı trafik kazasına karışması halinde zararın giderilmesi için sigortaya başvuru durumu tartışmalıdır. Nitekim doktrinde bu hususun Haksız Fiil olarak değerlendirileceğini beyan edenlerin yanı sıra trafik kazasının Karayolları Trafik Kanunu kapsamındaki kazalardan sayılmasını savunanlar da mevcuttur. Yargıtay ise farklı tarihlerde farklı kararlar vermiştir. Fakat Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ; hatır taşımacılığı nedeniyle meydana gelen trafik kazalarında sigorta şirketlerinin sorumlu tutulamayacağına karar vermiştir.

-Araç Sahibi Olmayan Sürücünün Trafik Kazası Neticesinde Uğradığı Zararlar ZMSS Kapsamında Mıdır ?

Ülkemizde meydana gelen trafik kazalarında sürücüler her zaman aracın sahibi veya işleteni olmayabiliyorlar. Böyle bir durumda aracın maliki veya işleteni olmayan kişilerin, trafik kazası neticesinde ölmesi, yaralanması hallerinde bu zararların Zorunlu Mali Trafik Sigortası kapsamına girip girmeyeceği hususu önem taşımaktadır. Karayolları Trafik Kanunu’nda bu hususu düzenleyen herhangi bir madde olmaması, bu hususun doktrinde tartışmalı hale gelmesine neden olsa da uygulamada aracın sahibi veya işleteni olmayan ve zarar gören sürücünün uğradığı zararlar Zorunlu Mali Trafik Sigortası kapsamında sayılmaktadır.

Örneğin; bir otobüs firmasında şöförlük yapan kişinin trafik kazası neticesinde ölmesi halinde tazminat durumu yukarıdaki gibi olacaktır. Nitekim sürücü aracın maliki veya işleteni değildir. Bu nedenle ölümü halinde mirasçılarının tazminat hakkı doğacak ve ilgili mahkemede maddi ve manevi tazminat davası açabileceklerdir.

-Zarar Gören Kişiler Doğrudan Doğruya Sigortacıya (Sigorta Şirketine) Başvurabilir Mi ?

Trafik kazası neticesinde zarar gören kişiler, zararlarının tazmini amacıyla doğrudan doğruya sigortacıya başvurabilir ve zararının giderilmesini talep edebilir. Fakat zarar görenin, sigortacıya doğrudan doğruya başvurabilmesi için şu şartların varlığı aranır :

• İşleten ile sigortacı arasında geçerli olan bir Zorunlu Mali Trafik Sigortası sözleşmesi olmalı
• İşleten, zarardan Karayolları Trafik Kanunu çerçevesinde sorumlu olmalıdır.

– Sigortacının Ödeyebileceği Bedel Zararı Karşılamıyor İse Geri Kalan Miktar Kimden Talep Edilecektir ?

Sigorta şirketleri, Zorunlu Mali Trafik Sigortalarını en az sigorta tutarı üzerinden gerçekleştirmektedir. Nitekim ortada bir ölümlü trafik kazası söz konusu ise kişilerin zararlarını Zorunlu Mali Trafik Sigortası pek çok kez karşılayamamaktadır. Hal böyleyken geri kalan zarar miktarı için nasıl bir yol izlenecektir ?

Zarar gören kişiler veya mirasçıları, geri kalan zararın giderilmesi için işletene dava açmalıdır.

Sigortacının Sorumluluğun Azaltılması ve Sorumluluktan Kurtulması

Meydana gelen trafik kazalarında meydana gelen zararın kanun çerçevesinde belirlenen dilimi, Zorunlu Mali Trafik Sigortasının yapıldığı sigorta şirketinden talep edilecektir. Karayolları Trafik Kanunu’na göre de sigortacı, meydana gelecek kazalarda işleten gibi sorumlu olacak ve zararın tazminini sağlayacaktır. Peki sigorta şirketleri, her halükarda bu zararları karşılamakla yükümlü müdür ?

Sigorta şirketleri Karayolları Trafik Kanunu’nun 86. maddesinin işletenlere sağladığı sorumluluktan kurtulma imkanını sigorta şirketleri için de sağlamıştır. Şayet meydana gelen trafik kazasında zarar görenin de kusuru söz konusu ise zararın tazminini sağlayacak sigorta şirketi de tazminatta indirim isteyebilecektir. Bu noktada önemli olan sigortacının faydalanacağı indirimin ne şekilde olacağıdır. Nitekim yapılacak indirim tüm zarar üzerinden yapılacaktır.

Görevli Mahkeme ve Yetkili Mahkeme    

(Zorunlu Mali Trafik Sigortasını Yapan Sigortacı Aleyhine Açılacak Davalarda)

Trafik kazasının meydana gelmesi neticesinde zarar gören kişiler, zararlarının giderilmesi için Zorunlu Mali Trafik Sigortasını yapan sigortacı aleyhine dava açma hakkına sahiptir. Bu noktada görevli mahkemenin tayininde açılacak davanın türü önem taşımaktadır. Fakat her halükarda bu husus adli yargıyı ilgilendirmektedir. Fakat bir hizmet kusuru söz konusu ise ihtilaf idari yargı makamlarımda görülecektir.

Zorunlu Mali Trafik Sigortasında Zamanaşımı

Motorlu araç kazalarında maddi zararların tazmini için açılacak davalar için, Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. maddesinde zamanaşımına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Bu maddeye göre ; motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve herhalde kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrayacaktır.

Karayolları Trafik Kanunu’na buradan ulaşabilirsiniz.

Sitemizde yer alan diğer yazılarımıza ise buradan ulaşabilirsiniz.